Psychoterapia psychoanalityczna jest formą profesjonalnej pomocy osobie, która doświadcza cierpienia czy problemów natury psychicznej. Pomoc ta opiera się na relacji i rozmowie pacjenta z terapeutą. Wspólnie ustalone, stałe spotkania mają służyć temu, aby pacjent mógł mówić o wszystkich ważnych dla siebie sprawach – mogą to być wydarzenia bieżące, wspomnienia, uczucia, sny, fantazje – bez ograniczeń tematycznych. To pacjent decyduje, o czym chce rozmawiać.

Relacja terapeutyczna ma na celu pomóc pacjentowi rozwiązać jego wewnętrzne konflikty i uwolnić się od przynoszących cierpienie, powtarzających się scenariuszy będących efektem wcześniejszych bolesnych doświadczeń odtwarzanych w teraźniejszości.

Psychoterapeuta rozmawiając z pacjentem, pomaga mu dotrzeć do jego najgłębszych emocji i myśli (także tych nieświadomych), lepiej zrozumieć jego wewnętrzny świat oraz wpływ przeszłych doświadczeń na to jak przeżywa siebie i otaczającą go rzeczywistość. Wiedzę tę pacjent może wykorzystać, aby zmienić dotychczasowy sposób doświadczania siebie i świata, swoje schematy myślowe i wzorce zachowań, co z kolei może zaowocować bardziej satysfakcjonującym i szczęśliwszym życiem.

Dokonanie trwałej zmiany psychicznej i spotkanie się ze sobą na głębokim poziomie jest procesem długotrwałym, niełatwym, wymagającym czasu i przestrzeni. Dlatego też konieczne są częste, regularne spotkania.